18/08 Nơi sông Moscow gặp sông Thames

07:16 | 18/09/2011

Hôm 12.9 vừa qua, nước Nga đón Thủ tướng Anh David Cameron. Đây là chuyến thăm chính thức đầu tiên của một Thủ tướng Anh sau 5 năm hai nước đóng băng quan hệ ngoại giao do cái chết của điệp viên Alexander Litvinenko năm 2006.

Thủ tướng Anh David Cameron và Tổng thống Nga Dmitry Medvedev

Nguồn: Telegraph

Có thể dùng một câu nói nổi tiếng để mô tả quan hệ song phương Nga - Anh suốt 100 năm qua: “Tình yêu và sự hận thù chỉ cách nhau một bước chân”. Stalin, Roosevelt và Churchill đã làm nên liên minh chống Hitler, những người lính Xô Viết và lính Anh đã cùng chung chiến hào trong cuộc chiến chống Phát xít suốt thời kỳ Thế chiến II. Nhưng chỉ một năm sau khi chiến tranh kết thúc, vào ngày 5.3.1946 tại Fulton, Thủ tướng Anh Churchill đã có bài phát biểu nổi tiếng, kêu gọi các quốc gia phương Tây chế ngự sự phát triển của Chủ nghĩa Cộng sản trên thế giới. Đây được coi như bản tuyên ngôn của cuộc Chiến tranh lạnh.

Năm 2000 đánh dấu thời kỳ mới trong quan hệ Nga – Anh sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc. Thời kỳ đó được mở đầu bằng chuyến thăm Moscow của Thủ tướng Anh Tony Blair với mong muốn thiết lập trục ngoại giao Moscow – Paris – London cho “một châu Âu mới”. Điểm nhấn của chuyến thăm này là bữa tối đáng nhớ giữa nhà lãnh đạo quốc gia tại một nhà hàng truyền thống ở Moscow. Tuy nhiên, thời kỳ nồng ấm này nhanh chóng kết thúc và chuyển sang căng thẳng sau khi điệp viên Nga Alexander Litvinenko bị đầu độc tại London. Khi đó, cựu Ngoại trưởng Anh David Miliband đã trục xuất 3 nhà ngoại giao Nga, đáp lại Moscow cũng ra lệnh trục xuất 4 nhà ngoại giao Anh.

Chuyến thăm lần này của ông Cameron tới Nga được đánh giá là một bước đi đầy mạo hiểm, khi mà công luận Anh phản đối chuyến công du. Sự phản đối không chỉ đến từ phía các phương tiện truyền thông mà cả từ giới chính khách. Đỉnh điểm là việc tờ Sunday Times đã cho đăng tải bức thư của bốn cựu Ngoại trưởng Anh, ông David Miliband, ông Jack Straw, bà Margaret Beckett và Ngài Malcolm Rifkind gửi Thủ tướng Anh Cameron, trong đó kêu gọi ông Cameron cứng rắn hơn nữa với Moscow.

Không chỉ vấp phải phản ứng trong nước, chuyến công du của ông Cameron còn vấp phải phản đối từ chính nước chủ nhà. Lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do của Nga, Vladimir Zhirinovsky từng gọi, Anh là kẻ thù thế kỷ của Moscow, chỉ trích việc Anh liên quan đến các vấn đề của Nga trong thế kỷ XX. Ngoài ra, hai bên bất đồng trong nhiều vấn đề quan trọng của thế giới làm cho việc hàn gắn quan hệ ngoại giao càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Chuyến công du của ông David Cameron không chỉ cho thấy London mong muốn làm ấm lại mối quan hệ ngoại giao với Moscow trong ngắn hạn mà còn thể hiện nỗ lực của hai quốc gia nhằm phá vỡ vòng luẩn quẩn “yêu – ghét” tồn tại trong quan hệ Nga – Anh nhiều năm qua. Tại các cuộc hội đàm giữa hai nhà lãnh đạo, các vấn đề nhạy cảm đều không được đề cập, trong đó có vụ điệp viên Alexander Litvinenko. “Đó vẫn là vấn đề còn tồn tại giữa Nga và  Anh” ông Cameron nói “Nhưng tôi không nghĩ điều đó có nghĩa là chúng ta sẽ phải đóng băng toàn bộ quan hệ. Những gì chúng ta nên làm, với tư cách các nước lớn trên thế giới, là cố gắng và thấy rằng nếu chúng ta có thể cùng xây dựng mối quan hệ, đó sẽ là mối quan tâm chung của chúng ta… Chúng ta đều muốn thấy có sự tăng trưởng về thương mại, đầu tư và việc làm.” Ngoài ra, để thể hiện một bước đi nhằm hạ nhiệt căng thẳng trong quan hệ hai nước, tòa án ở Siberia đã ra lệnh dừng cuộc điều tra đối với văn phòng của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Anh (BP) tại Moscow và trả lại các tài sản bị tịch thu. Thủ tướng Anh cũng cam kết sẽ ủng hộ Nga gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO.

Vẫn còn quá sớm để nói về việc cài đặt lại hoàn toàn quan hệ Nga – Anh, nhưng rõ ràng đã có nhiều bất đồng trong quan hệ song phương được hai bên nỗ lực xóa bỏ trong chuyến thăm này. Điều này càng khẳng định, thế giới đã thay đổi nhiều so vớái những thập kỷ trước đây. Thế giới ngày nay đã thu hẹp lại hơn, các quốc gia ngày càng phụ thuộc vào nhau. Các vấn đề của thế giới hiện nay đòi hỏi sự hợp tác nhiều hơn nữa giữa các quốc gia để cùng giải quyết những vấn đề tồn tại. Hiện, cả Nga và Anh đều là đối tác thương mại quan trọng của nhau, vì vậy đó có thể là cơ sở cho hy vọng về một mối quan hệ lâu dài bền vững.

Nguyễn Hoàng
Theo RT